ТУВИНОЧКА
чуруктарны маадырнын хууда архивтен алган
Амгы үеде кижилерге дуза чедирери аныяктар аразында аажок нептереңгей апарганы кончуг өөрүнчүг. Оларның аразында дуза хереглээн, амыдыралы берге байдалга таварышкан азы өскүс арткан чаштарга энерел сеткилиниң күштүүнден изиг күзели-биле дузалажып чоруур кижилер база бар. Оларның бирээзи амгы үеде Якутскуда Арктиканың күрүнениң культура болгаш уран чүүл институдунуң студентизи Сыын-оол Сайдашович Соян.
Ол бичиизинден тура өскүстүң салым-чолун бодунуң кежинге көрүп өзүп келген болгаш, ада-иезин чидирген өске чаштар долу өг-бүлеге ада-иезиниң ынакшылын көрүп өссүн, чуртталгада эки кижилер база бар дээрзин көрүп, билип чорзун дээр сагыш-сеткилдиг. Ооң бичиизинде чаптанчыг бодалы улуг кижиниң бажынга кирер бе дээрзи тывызык. Бүгү Тываның уруглар бажыңнарында өскүс арткан чаштарны азырап алыр күзелдиг турган.
ШУПТУЗУН АВАМАЙЛАП... Бичии Сыын-оол 3 харлыг турда төрээн авазы чырык чер кырындан чарлып чоруй барган. Ооң соонда ол авазының кырган-авазынга ижигип, өскүс арткан төлүнче ээ көрнүп келген энезинге эргеленип өзүп олурган. Чүү-даа чүве мөңге эвес. Кырган-авазы назылап кырааш, оглун карактап шыдавастай бээрге, ол дөмей-ле чанындан ыраваан. Ынчаар-ла Сыын-оолдың чаш назыны өгбе энезиниң чанынга эрткен. Ол хензиг тургаш-ла ийи дугаар чидиригге таварышкан. Тыва чоннуң төрелзирек, чаш төлдү кагбас чаңчылы эки болган. Ол авазының төрел-дөргүлүнүң аразынга даай-аваларын шуптузун авамайлап өзүп келген. Ынчалза-даа өскүстүң салым-чолу амыр эвес дээрзи билдингир. Иези ышкаш төлү дээш сагыш-човаар, эргеледип-чассыдар кижи кайда боор. Бир сургуулдун бажыңы орттени бээрге …