ТУВИНОЧКА
из архива героя статьи
Биче Оссуровна Биче-оол - 52 чыл кады чурттаан эжиниң бүзүрелдиг чөлеңгиижи, 7 ажы-төлдүң төлептиг иези, Өвүрнүң онзагай чараш чери - Чалаатының үндезин чурттакчызы.
ХОББИЗИ, СОНУУРГАЛДАРЫ КАНДЫГ? Дааранырынга, аргыттынарынга ынак. Өөнүң ээзи-биле ажы-төлүнге, уйнуктарынга боттары-ла идик-хепти бышкаш, чеңи-чоктарны, тыва тоннарны, бөрттерни даарап, аргып бээрлер.
ТЫВА КЫС КИЖИНИҢ МӨЗҮЗҮ КАНДЫГ БОЛУР? Ажы-төлүнге үргүлчү үлегер-чижек болуп чоруурун кызыдар, арага ишпес. Ажылга ынак, ажы-төлү дээш кызымак. ЫНАК ЧИГИРЗИГ ЧЕМИҢЕР? Шоколад. ЭҢ-НЕ ЧЫРЫК
САКТЫЫШКЫНЫҢАР? 6 кыстың соонда 7 дугаар оглун божуп чиигеп алганын амдыгаа чедир сактыр. Шупту уругларының бут кырынга туруп келгени, дээди эртем-билигни чедип алганы. ДАРААЗЫНДА ДОМАКТАРНЫ КАНЧААР
УЛАМЧЫЛААР СИЛЕР «Кижиниң чедиишкини…» - Кызымаккай тура-соруктан кижи бүрүзүнүң чедиишкини эгелээр деп санап чоруур.
ӨГ-БҮЛЕ - КИЖИНИҢ СҮЗҮҮ Өг-бүле амы-хуу чуртталганың үндезин ораны. Өг-бүле дээрге кижиниң ада-иези, акы-дуңмазы, төрел улузу, чурттаар оран-савазы, аас-кежии, шыдал-быразы-дыр. Ооң-биле чергелештир өг-бүлениң чогумчалыг болуру төрел улустуң бот-боттарынга ыдыктыг хамаарылгазындан, бичени биче, улугну улуг деп хүндүлежир чоруктан, күш-ажылга кызымак чоруктан хамааржыр. Өг-бүлениң болгаш чоок төрел улустуң байлаа чоннуң байлаан тургузар. А чоннуң байлаа хөй-ниитиниң байлаан тургузар. Ук байлакче кижиниң бүдүжү, өг-бүле, төрел чон, нация, ада-чурт, күрүне деп билиишкиннер кирер. Бистиң Тыва Республиканың база бир төлептиг, үлегер-чижектиг, 52 чыл эп-найыралдыг кады чурттаан өг-бүлези - Биче-оолдарның өг-бүлези-биле таныштырар-дыр бис. - Өөңер ээзи-биле 52 чыл кады амыдырап-чурттап чорууруңар кайгамчык-тыр. 52 чыл бурунгаар канчаан …